VIDEO Bewoners zijn blij met de Bijlmermeer De verlaging van de Bijlmer- en de 's-Gravendijkdreef geldt als een heet hangijzer in Amsterdam-Zuidoost. De deelraad ging in 2001 pas akkoord met de verlaging nadat er 53 uur over was vergaderd. De emoties liepen daarbij hoog op. De welgestelde, witte bewoners van de 3G-buurt zouden de hoge dreven willen behouden om de arme zwarte huurders van de hoogbouw te weren. De bewoners van 3G verzetten zich fel tegen dit beeld. Velen zijn zelf ooit als huurder in de Bijlmer begonnen en 3G is bijna net zo kleurrijk als het stadsdeel zelf, dat 130 nationaliteiten telt. In het verleden hebben bewoners van de hoogbouw zich tegen de vernieuwing verzet. Met succes. Hun flats zijn behouden en vormen tegenwoordig het Bijlmer Museum. In Amsterdam-Zuidoost wonen ruim 86 duizend mensen, van wie ongeveer 50 duizend in de Bijlmer. 'Kijk, dat is communicatie volgens het stadsdeel!' Woedend wijst Hans van Ries op het briefje dat op de bushalte aan de 's-Gravendijkdreef hangt en dat vermeldt dat de halte is opgeheven. Alleen dankzij dit briefje wisten de bewoners van Groenhoven, Gouden Leeuw en Geerdinkhof volgens Van Ries dat het werk begint. Dat de bomen gekapt worden en dat de dreef wordt verlaagd. Dat de vernieuwing van de Bijlmermeer kortom ook hun huizen heeft bereikt. In tegenstelling tot elders in de Bijlmer, zijn ze in Groenhoven, Gouden Leeuw en Geerdinkhof niet zonder meer blij met de vernieuwing. Maar de '3G-buurt' is dan ook de Bijlmer op zijn best. Goed onderhouden koopwoningen, zowel laag- als hoogbouw, in een veilige parkachtige omgeving, die de bewoners deels zelf onderhouden en schoonmaken. 'Dit is een van de weinige plekken in de Bijlmer waar de mensen tevreden wonen', meent Van Ries, zelf bewoner van Gouden Leeuw. Stadsdeel Zuidoost en het Projectbureau Vernieuwing Bijlmermeer geven het graag toe: de 3G-buurt is een voorbeeld voor de Bijlmer. De in 1992 begonnen vernieuwingsoperatie raakt de wijk ook slechts zijdelings. Alleen de 's-Gravendijkdreef en de Bijlmerdreef, de op een dijk gelegen wegen die nu een natuurlijke barrière vormen tussen de 3G-buurt en de vernieuwingsgebieden, worden verlaagd. Aan weerszijden komt bebouwing. Weg dijk, weg bomen. 'Terwijl veel mensen hier juist vanwege het groen zijn komen wonen', zegt Just Guicherit, bewoner van Geerdinkhof. 'Als je niet weet waar Geerdinkhof ligt, kun je het in de zomer niet vinden vanwege de bomen langs de dreef. Je rijdt er zo voorbij.' De bewoners van de 3G-buurt strijden al sinds 2001 voor het behoud van het groen op de dreven. Samen met planologen en architecten maakten ze alternatieve plannen. Het laatste voorstel, waarbij een deel van de dreef behouden blijft, kon volgens Guicherit rekenen op de steun van 80 procent van de wijkbewoners. Voor stadsdeel Zuidoost was het onbespreekbaar. Overal in de Bijlmer worden de dreven verlaagd. Ook de delen van de Bijlmer- en de 's-Gravendijkdreef die grenzen aan de stukken langs de 3G-buurt zijn geslecht. 'Mensen roepen al snel dat de politiek niet luistert als ze hun zin niet krijgen', legt stadsdeelwethouder Pieter Litjens uit, zelf bewoner van Geerdinkhof. 'Maar wij moeten het grote geheel in de gaten houden. De raad heeft in 2001 besloten de dreven te verlagen. Daar komen we niet meer van terug. Over de bebouwing valt te praten, maar die dreef gaat omlaag.' Litjens geeft toe dat het stadsdeel 'geen schoonheidsprijs' krijgt voor de communicatie. De eerste bomen op de 's-Gravendijkdreef zijn maandag geveld, maar de bewoners van 3G strijden door. Al wordt het vertrouwen in een goede afloop minder. 'We ketenen ons niet vast aan de bomen.' zegt bewoner Yolanda Grift. 'Het hoogtepunt van onze burgelijke ongehoorzaamheid was toen we een spandoek ophingen. We zijn eigenlijk te netjes om actie te voeren.'  << sluit

De aangetaste bomen vertonen vochtplekken in de stam, scheuren in de bast en er druppelt rode vloeistof uit die brede strepen over de stam trekt. Daarom wordt de paardekastanjeziekte ook wel de bloedingsziekte genoemd. In de stervensfase laat de bast los en komt de stam open te liggen voor velerlei schimmels en insecten. Binnenkort verschijnt de landelijke inventarisatie van de zieke bomen en daaruit zal blijken dat de ziekte zich twee jaar na de ontdekking in 2003 massaal over Nederland heeft verspreid. Vorig jaar waren vooral de paardekastanjes (Aesculus) in noordwest Nederland aangetast, nu moeten ook de rood- en witbloemige kastanjes in de rest van het land eraan geloven. Is er sprake van een virus, fytoplasma (ziekteverwekkende bacteriën zonder celwand), een schimmelziekte als phytophthora of een andere ziekmakende bacterie? Er is haast geboden, want pas als de oorzaak bekend is, kan gericht tegen de ziekte worden opgetreden. En de bomen gaan dood. Maar onderzoekscoördinator ir. Fons van Kuik, gewasbeschermingsdeskundige van het Praktijkonderzoek Plant en Omgeving van Wageningen Universiteit en Research heeft nog geen helder beeld. In september of oktober komt het rapport uit over de oorzaak van de bloedingsziekte. Van Kuik en de acht betrokken onderzoeksinstituten weten inmiddels dat het geen schimmelziekte is, ook geen virus, maar dat een Pseudemonasbacterie wel een rol speelt, zij het misschien een bijrol. Want Pseudemonas is niet de enige oorzaak. 'Het is een complex geheel', schetst Van Kuik. 'Ook andere factoren zoals extreem weer, klimaatverandering en het oprukken van de kastanjemineermot spelen vermoedelijk een rol. Destijds bij de iepenziekte waren de omstandigheden gunstig voor een snelle verspreiding van de ziekteverwekker via de wortels van de bomen. Maar de kastanjeziekte duikt op zoveel verschillende plaatsen op dat het moeilijk is voor te stellen dat slechts een bacterie ervoor verantwoordelijk is', zegt Van Kuik. Zijn grote vraag is waarom de bacterie nu zijn kans grijpt. De hypothese van de onderzoeker is dat de groeiomstandigheden danig zijn verslechterd. 'In 2003 heerste in de lente een hittegolf en daarna regende het overvloedig, wat schadelijk is voor de wortels. Ook de mineermot sloeg toe waardoor de bladeren verkleurden. De groene bladeren verdwenen al in juni, juli, waardoor de boom minder voedingsstoffen kon opnemen. Door de verstoring tussen boomwortels en kroon ontstond vocht in de bast. Omdat dit vocht niet door de boom getransporteerd kon worden, gingen de bomen lekken.' Nu het mysterie over de paardekastanjeziekte niet is opgehelderd, grijpen allerlei bedrijven hun kans. 'Iedereen zegt de oplossing te hebben. Zo gaat het altijd in dit soort omstandigheden', zegt Van Kuik. Ook landschapsecoloog Geerten Kalter die de gemeente Houten adviseert, krijgt geregeld de snelle commerciële jongens over de vloer. 'Je merkt al gauw of het verkooppraatjes zijn of dat een bedrijf echt wil meedenken.' De gemeente Houten is behoorlijk de klos. In 1973 werd besloten Houten herkenbaar te maken door de buitengrens met bomen te accentueren. Langs de ringweg werden paardekastanjes geplant, twee rijen dik. In 1973 was geen enkele ziekte rond de paardekastanje bekend, zegt Peter Rakké van openbare werken. De keuze was niet moeilijk: de boom bloeit prachtig, heeft een mooie vorm. En wat voor Houten belangrijk was, kinderen mochten niet worden aangetrokken de ringweg over te steken, om kastanjes te rapen. Die geeft de Aesculus hippocastanum Baumannii namelijk niet. 'Voor de jeugd valt er geen lol aan te beleven', zegt Rakké. Van de 2600 paardekastanjebomen in Houten is 70 procent aangetast. Zouden al die bomen vervangen moeten worden, dan kost dat kapitalen. In Houten in het vrije veld kost dat 300 euro per boom maar in de stad al gauw 3500 euro, zo is becijferd.
Veldexperimenten
Houten zet daarom de toon met veldexperimenten. Middelen worden uitgetest en bomen vertroeteld om te zien of verbetering van de boomconditie de boom door de ziekte heen trekt. Dinsdagochtend vroeg staat onderzoeker Leo Slingeland dan ook al boomstammen te bespuiten met acht varianten van zuren in combinaties met vitamines. De stammen zuigen het mengsel op. Drie keer krijgen de bomen zo'n spuitbeurt met tussenpozen van achttien dagen. Op vochtplekken wordt een pasta gesmeerd van schapenvet en mineralen. 'En dan maar afwachten of deze oppepper helpt', zegt Slingeland. Een eindje verderop mag het bedrijf Boom Totaalzorg tien bomen vertroetelen met verrijkte compost die onder hoge druk bij de wortels wordt aangebracht. 'Hiermee willen we nagaan of de aantasting door de ziekte verandert als we de conditie verbeteren', zegt Kalten. Een derde experiment vindt plaats bij de bomen op een parkeerterrein bij de Rabobank. Mest, beluchting van de wortels en Pireco, een biologisch middel met knoflook als hoofdbestanddeel moet het leven van de paardekastanjes redden of rekken. Knoflook wordt ingezet om insectenvraat tegen te gaan; de smaak bevalt de insecten niet en daarom zullen ze wegblijven, luidt de redenering. Sprayen met paardenpis, knoflooktenen? Ir. Jitze Kopinga van onderzoeksinstituut Alterra laat duidelijk twijfel in zijn stem doorklinken als hij over deze bestrijdingsalternatieven praat. 'Met knoflook zul je best wel eens een luisje raken. Maar als we dergelijke bedrijven vragen informatie op te sturen waaruit blijkt dat de werking ook wetenschappelijk is vastgesteld, horen we niets meer. Bij ons heeft zich niemand gemeld.' Maar onderzoeker Kopinga voelt dan ook niet de hete adem van boze bewoners in zijn nek. 'Jullie staan maar te kijken en doen niets', is het verwijt dat Hans Kaljee, boomconsulent van Amsterdam van bewoners te horen krijgt. 'Doe iets met knoflook, hoor ik dan. Baat het niet, het schaadt ook niet.' De beroemde kastanje bij het Anne Frank Huis, waarop Anne uitkeek, is bijvoorbeeld met knoflook omgeven. Kaljee geeft veel excursies. 'Uitleg doet wonderen. Het geeft rust als mensen weten dat er zorgvuldig naar het probleem wordt gekeken. Maar ook bij elke excursie wijst iemand een zendmast van gsm of umts als boosdoener aan. De elektromagnetische straling zou de paardekastanjeziekte veroorzaken, hoor ik dan. Dat is ongrijpbaar. Ik zal niet zeggen dat het niet zo is. Ik weet het gewoon niet.' Onderzoeker Kopinga die vroeger gsm en umts naar het rijk der fabelen verwees, heeft zijn trekken thuis gekregen. 'Ik heb inmiddels geleerd nooit beleidsonvriendelijke uitspraken te doen als je onderzoeksgeld wilt krijgen. Als er een pot met geld staat, moet je niet meteen zeggen dat klimaatverandering of elektromagnetisme onzin zijn om bepaalde ziekten te verklaren. 'Met mijn ethiek is niets mis. Ik heb echter met bazen te maken, die graag onderzoekopdrachten krijgen.'
IJsberg
Boomonderzoekers, adviseurs van gemeentelijke groendiensten en beleidsmedewerkers hebben de werkgroep Aesculaap opgericht, die van LNV-minister Cees Veerman 275 duizend euro heeft gekregen voor onderzoek. De zorg van de werkgroep is dat de kastanjeziekte het topje van de ijsberg is. De deskundige ogen, steeds beter op de ziekteverschijnselen getraind, zien ook aantastingen aan linden, esdoorns, beuken en eiken. 'We noemen het de paardekastanjeziekte, omdat die zich daar het scherpst manifesteert. Ik wil wel toegeven dat vergelijkbare symptomen ook bij andere boomsoorten zijn geconstateerd', zegt de landschapsdeskundige Kalter. Boomonderzoeker Kopinga is wat terughoudender. Soms lijkt een eik ook aan bloedingsziekte te lijden als een kever een gaatje in de bast boort waarna een zwarte vloeistof tevoorschijn komt. Dat is een ander fenomeen. En als de boom vitaal is, krijgt die er nauwelijks last van. Ook de slijmvloedziekte bij beuken hoeft niet ernstig te zijn omdat die slechts incidenteel voorkomt. Maar paardekastanjes die massaal in een jaar dood gaan, is een ander verhaal, aldus Kopinga. Voorlopig zijn er geen keiharde feiten over de oorzaak van de kastanjeziekte. Dat de onderzoekers niets vinden, kan ermee te maken hebben dat de ziekteverwekker een kettingreactie op gang heeft gebracht, maar zelf niet meer aanwezig is. Dus is nu het devies: laat zieke bomen staan en snoei ze niet. Rooi ze alleen als ze gevaar opleveren. Kopinga: 'Als het een besmettelijke aandoening is, krijgt die zo in elk geval minder kans zich via het gekapte hout te verspreiden.'  << sluit

Het idee is om de weerbaarheid van de bomen te vergroten. Dat betekent dat we niet moeten ingrijpen. Stop met het uitroeien van de exoten, importeer zuid-europese bomen om een versnelde evolutie tot stand te brengen. Stop met het beschermen van bomen, maak goede groeiplaatsen zodat ze zich goed kunnen verankeren. Het moeten geen kasplantjes zijn. Gif is taboe, laat de schimmels en de beestjes maar komen.. Zorg voor een breed assortiment stadsbomen op een goede plek. Verzorgen mag natuurlijk, maar grijp niet in. Wacht af welke bomen zullen overleven. Frits Mohren, hoogleraar Bosbouw en een van de auteurs van het boek "Opgewarmd Nederland" geeft zijn visie op de stelling. We moeten niet bang zijn voor klimaatverandering. Geef bomen de ruimte. Kijk hoe bomen in bossen groeien, bomen passen zich aan. Door de stijging van de temperatuur zal er meer vocht in de lucht zijn. Steden zijn warmer dan de omgeving, het zal alleen maar warmer worden. Bomen hebben een verkoelend effect op hun omgeving, daarom zijn de soorten uit Zuid-Europa aan te bevelen. Deze zijn al aangepast aan warmte. We kunnen leren van de arboreta in ons land. Henk Langeveld, groenbeheerder van een gemeente en voorzitter van het Platform Groenvoorzieningen geeft zijn mening. Hij pleit voor een natuurlijk evenwicht in de steden. Berenklauw en kastanjevuur vormen een bedreiging voor dit evenwicht, evenals de iepziekte die je duurzaam moet bestrijden. Doe iets aan de verdroging. Hij is niet voor het importeren van exoten. De grondwater stand mag niet verlaagd worden. Verder is hij van mening dat het stadsgroen onderdeel van onze cultuur is. De zaal reageert op de stelling met een groot aantal vragen waarin naar oplossingen gezocht wordt. Ondermeer over het tekort aan water: zorg voor waterbassins en losse bestrating zodat het regenwater een weg kan vinden in de grond. Waarom een stadsboom oud moet worden is omdat een kleine boom niet zoveel effect heeft als een grote boom, niet zozeer oud. Op de vraag wat je nu als exoot moet beschouwen is lastig. Daar moet je niet dogmatisch mee omgaan. Waar het op neer komt is dat een boom aangepast moet zijn aan de groeiomstandigheid. Het gaat er om waar welke boom kan gedijen. Belangrijk is dat er kennis moet zijn bij groenmensen die ontwerpen en bezig zijn met de inrichting van steden. Het zou een goed idee zijn om de milieugroepen te betrekken bij het beheer van een gemeente. Laten we respect hebben voor bomen. Zowel voor als na de discussie was de meerderheid vóór de stelling van de Bomenstichting. juni 2005, Diana van Putten   << sluit

I De boom
Laten we eerst de hoofdfiguur eens voorstellen. De paardekastanje in kwestie stond op een parkeerplaats aan de achterkant van de Stadhouderskade 140-141, goed zichtbaar voor bewoners aan de Hemonylaan en bezoekers van de Lidl. Hij was behoorlijk op leeftijd, misschien wel 100 jaar of ouder, een behoorlijk exemplaar van 16 meter hoog en een diameter van 70 cm van de dikste stam, behoorlijk scheef, dat wel, overhellend in de richting van de parkeerplaats en dicht tegen de gevel van het pand, Hemonylaan nr. 21a, aan staand. Tenslotte kwam hij met zijn kroon in de buurt van enkele lindebomen die ten zuiden van hem langs de Hemonylaan staan.

II De aanvrager van de kapvergunning
De eigenaar van het perceel dacht dat het snoeien van de paardekastanje niet meer zou helpen om de scheefstand te corrigeren, aangezien de boom aan de verzakte kant al kaal gezaagd was. Omdat hij ook de kans op omvallen behoorlijk groot vond, dient hij een aanvraag voor een kapvergunning bij het stadsdeel in, dat op 25 juni 2003 wordt ontvangen.

III Het voornemen tot verlening van de kapvergunning
Het stadsdeel laat een groeninspecteur van het stadsdeel een kijkje nemen en een advies opstellen. Deze vindt dat de paardekastanje concurreert met twee lindebomen en dat door de zware kroon en de scheefstand van de kastanjeboom er `eventueel de kans op omvallen van de boom' bestaat, waardoor schade toegebracht zou kunnen worden aan personen en/of goederen in de omgeving. Het stadsdeel maakt op grond van dit advies een `ontwerp besluit' tot verlening van een kapvergunning en publiceert dit voornemen om een kapvergunning te verlenen in het Stadsblad op 20 augustus 2003.

IV Buren en bomenridders in actie
Gelukkig leest een bomenridder het Stadsblad en komt samen met de Bomenwerkgroep van het Wijkcentrum Ceintuur in actie. Buren worden gewaarschuwd dat zij een `zienswijze' kunnen indienen als ze willen dat de boom blijft staan. De actie heeft succes: er komen tussen 15 september en 15 oktober maar liefst 8 brieven bij het stadsdeel binnen, waarin buren en de bomenwerkgroep argumenten aanvoeren dat de paardekastanje niet gekapt mag worden. De betrokken burgers betogen dat de boom het goed kan houden door sterke wortels en jongere takgroei, dat de concurrentie met de linden onzin is, dat de buur van nr. 21a de boom geen probleem vindt voor zijn muur en dat de boom voor de omwonenden als zeer waardevol wordt beschouwd.

V Aanvraag monumentale status
Bomenridder van het eerste uur, Bruce Cohen vindt de schoonheid en ouderdom van de paardekastanje zelfs zodanig dat hij niet alleen de kap wil tegenhouden, maar zich ook wil beijveren voor een beschermde status van de boom. Hij dient op de zelfde dag als de zienswijze (15/9/03) namens de bomenwerkgroep van het wijkcentrum een aanvraag in tot plaatsing van de paardekastanje op de monumentale bomenlijst. In de zienswijze ingediend tegen het voornemen tot kap wordt gevraagd het besluit over kap uit te stellen totdat de commissie monumentale bomen een advies over de boom kan uitbrengen.

VI Het stadsdeel komt terug op zijn voornemen: geen kap maar snoei
Onder de indruk van zoveel zienswijzen van buren en bomenwerkgroep, stuurt het Dagelijks Bestuur van het stadsdeel een tweede groeninspecteur op de boom af, die de situatie minder gevaarlijk ernstig inschat dan zijn eerste collega. Het stadsdeel maakt een nieuwe belangenafweging: `In aanmerking genomen dat de boom door zeer velen als zeer waardevol wordt beschouwd, de boom een hoge leeftijd heeft, geen sprake is van direct en acuut gevaar voor de omgeving, de bewoner van perceel Hemonylaan 21 A geen overlast ondervindt van de scheefstand van de boom en dat de concurrentie tussen de lindebomen en de kastanjeboom door middel van snoei is op te lossen , is het Dagelijks Bestuur in dit geval van mening dat het belang dat is gediend met het behoud van deze boom, zwaarder dient te wegen dan het belang dat is gediend met de kap van de boom.' Op 5 november 2003 wordt de kapvergunning geweigerd, snoeien mag wel, maar pas wanneer de belanghebbenden de mogelijkheid hebben gehad om te protesteren ( in wettelijk jargon: de vergunning wordt verleend onder de voorwaarde dat de bezwaartermijn voor belanghebbenden is verstreken (zes weken), dan wel twee weken na dat beslist is op bezwaar, dan wel beslist is op een tijdig ingediend verzoek om een voorlopige voorziening bij de rechter). Een dag later (6 november dus) ligt er al een bezwaarschrift van de werkgroep Bomen: in de snoeivergunning van 5 november staat dat "meer dan 40%" mag worden gesnoeid. Dat is wel erg fors. De bomenwerkgroep stelt in het bezwaarschrift dat de behandeling die de boom nodig heeft zeer specifiek is en om een nauwkeuriger omschrijving vraagt dan "meer dan 40%". Verkeerd snoeien kan anders een uitgestelde kap worden. De bomenwerkgroep vraagt tenslotte het advies van de commissie monumentale bomen af te wachten, zodat aan de hand van dat advies het percentage en de precieze snoeiwijze overwogen kunnen worden. Het stadsdeel vindt het toegestane snoeipercentage ook fors uitgevallen en brengt dit in een gewijzigd besluit van 30 januari 2004 terug tot een vergunning tot snoei van " niet meer dan 25%". Over een eventueel advies van de commissie monumentale bomen rept het gewijzigt besluit niet.

VII Handhaving bezwaar tegen snoei vanwege vertraagde behandeling monumentale bomenstatus
Omdat het gewijzigt besluit niets vermeldt over een advies van de commissie monumentale bomen dient de bomenwerkgroep op 4 maart 2004 opnieuw een bezwaarschrift in. Gebleken is dat de aanvraag voor monumentale bomenstatus nog maar net is begonnen. Betoogd wordt dat genoemde commissie de tijd moet krijgen om de boom in blad en ongesnoeid te beoordelen, niet alleen voor de wijze van snoei, maar ook voor de aanvraag van de monumentale status.

VIII De aanvraag van de monumentale status afgewezen
Op 26 maart 2004, een half jaar na de aanvraag tot plaatsing van de paardekastanje op de monumentale houtopstandenlijst, is de adviescommissie zover. Haar advies over de monumentale status is negatief. De commissie bevestigt dat het om een heel oude boom gaat, maar vindt dat de zeer moeilijke standplaats (scheefgroei en concurrerend met lindebomen) en de onzekerheid over de toekomstige instandhouding van de boom, maken dat de boom geen toegevoegde waarde heeft als monumentale boom aan te wijzen Het Dagelijks Bestuur besluit op grond van dit advies de aanvraag van de monumentale status af te wijzen. Zij neemt dat besluit op 27 april en brengt op 3 juni de bomenwerkgroep op de hoogte, die tegen dat besluit bezwaar aantekent.

IX Bezwaren tegen de afwijzing
De bezwaren van de bomenwerkgroep komen neer op de volgende 3 argumenten:
1. Inconsequentie argument
Het is inconsequent om deze boom zijn scheve groei aan te rekenen als men bedenkt dat vele monumentale bomen in dit stadsdeel ook scheef zijn. Bovendien verwacht het stadsdeel dat de scheefgroei niet zal leiden tot omvallen. Het stadsdeel heeft immers eerder scheefgroei onvoldoende reden gevonden om een kapvergunning te verlenen. Het is daarom inconsequent om dat wel als reden te gebruiken om de boom niet te plaatsen op de lijst van monumentale bomen.
2. Concurrentie argument
De boom staat ten noorden van de lindebomen langs de Hemonylaan: hoe kan een boom die ten noorden van andere bomen staat deze bomen beconcurreren? Bovendien is de boom veel ouder dan de linden, zodat de linden eerder de paardekastanje beconcurreren.
3. Toegevoegde waarde argument
De adviescommissie baseert het ontbreken van toegevoegde waarde van de boom op een bezoek in hartje winter. Dat is wat mager om de toegevoegde waarde te beoordelen. Daarvoor moet men bedenken dat de boom uit de begintijd van de Pijp stamt, beeldbepalend is voor de omgeving, er prachtig uit ziet en bijna vol in de openbare ruimte staat.

X Een aanvullend advies van de commissie monumentale bomen
Er wordt een hoorzitting gepland op 27 augustus 2004 door de Algemene Bezwaar- en Beroepscommissie van het stadsdeel. Ter voorbereiding van de hoorzitting en naar aanleiding van de hierboven genoemde 3 bezwaren vraagt het stadsdeel aan de commissie monumentale bomen zich nog eens te buigen over haar eerder gegeven afwijzend advies met betrekking tot de aanvraag tot monumentale bomenstatus. Op de valreep bezoekt de commissie de paardekastanje voor een tweede keer en brengt een dag voor de hoorzitting (!) een aanvullend advies uit. Zij blijft bij haar eerder advies om de aanvraag tot plaatsing op de lijst van monumentale bomen af te wijzen, maar geeft daarvoor een uitgebreidere motivering, waarbij zij ingaat op de bezwaren van de bomenwerkgroep tegen de afwijzing. Naar aanleiding van het inconsequentie argument geeft de commissie een uitgebreide analyse van de redenen van scheefstand. Zij schat daarnaast in dat snoei (die zeer grote wonden zou veroorzaken met kans op infecties) weinig kans geeft op handhaving van de boom. Eigenlijk komt het erop neer dat de commissie zegt: de boom is misschien niet slecht genoeg om een kapvergunning af te geven (hoewel zij daar wel toe neigt, maar erkent dat voor harder bewijs een technisch stabiliteitsonderzoek nodig is), maar de boom is ook weer niet goed genoeg om op de monumentale bomenlijst te plaatsen. Omdat de paardekastanje door zijn slechte conditie niet voldoet aan beide criteria van ouderdom èn conditie die volgens artikel 4 lid 1 van de Bomenverordening Amsterdam Oud Zuid 2001 vereist zijn voor plaatsing op de monumentale bomenlijst, kan de commissie voor haar advies tot afwijzing met deze overweging volstaan. Toch doet zij dat niet. Zij gaat ook in op het argument van de toegevoegde waarde en met name de beeldbepalendheid van de paardekastanje en vervlecht daarin haar antwoord op het concurrentie argument. De commissie gaat ervan uit, dat voor de beeldbepalendheid van een boom naar de toekomst van het straatbeeld aan de Hemonylaan gekeken moet worden. Dit straatbeeld gaat uit van een `eenheid' van de hoofdbeplanting bestaande uit lindes aan beide zijden van de laan, die volgens de commissie binnen afzienbare termijn als monumentale houtopstand aangemerkt kunnen worden. Het belang van de beide rijen linden worden dus door de commissie belangrijk gemaakt. Het gaat niet meer alleen om de twee linden die volgens de commissie overigens wel degelijk concurrentie ondervinden door de paardekastanje (doordat de kroon van de paardekastanje in de kronen van beide lindes hangt). Nee, het gaat om het belang van een gelijkmatig beeld in de hoofdbeplanting van de twee rijen lindes van de hele straat. De commissie noemt deze toekomstvisie, die door stedenbouwkundige ontwerpers is bepaald, van eminent belang. Tja, tegen zo'n groot belang legt een enkele concurrerende, aftakelende bejaarde "zorgenboom" het natuurlijk af.

XI De hoorzitting
Op de hoorzitting worden beide bezwaarschriften van de bomenwerkgroep behandeld. Het gaat allereerst om het bezwaar tegen de 25%-snoeivergunning en in de tweede plaats om het bezwaar tegen de afgewezen aanvraag van de monumentale status. Het eerste bezwaar tegen de snoeivergunning trekt de bomenwerkgroep in. Er is nu immers een advies van de commissie monumentale bomen. Wat betreft het bezwaar tegen de afwijzing van plaatsing van de paardekastanje op de monumentale bomenlijst brengt de bomenwerkgroep naar voren dat twee door de werkgroep zelf geraadpleegde bomendeskundigen menen dat er niks mis is met de paardekastanje. De werkgroep heeft hier echter geen schriftelijk bewijs van. De verschillende deskundigen spreken elkaar dus tegen op het punt van de stabiliteit van de boom. De werkgroep meent daarom dat er een stabiliteitsproef uitgevoerd moet worden. Blijkt daaruit dat de boom instabiel is, dan is de werkgroep geen tegenstander van kap.

XII Het advies van de Algemene Bezwaar- en Beroepscommissie
Naar aanleiding van de hoorzitting geeft de Algemene Bezwaar- en beroepscommissie (ABB) op 9 november 2004 aan het Dagelijks Bestuur het advies om het bezwaar van de werkgroep bomen ongegrond te verklaren en het besluit tot afwijzing van de aanvraag tot plaatsing op de monumentale bomenlijst te handhaven. De ABB benadrukt dat de scheefgroei weliswaar geen reden is geweest voor kap, maar dat het niet inconsequent is om scheefgroei wel een reden te vinden voor de beoordeling van de monumentale status. Het afwegingskader voor kap is immers een ander dan voor de monumentale bomenstatus. Voor dit laatste geldt artikel 4 van de bomenverordening die gaat over ouderdom en conditie. De commissie monumentale houtopstanden heeft dit kader juist gehanteerd, zodat het bezwaar van inconsequentie tegen het advies niet opgaat. De ABB hecht verder geen waarde aan de deskundigenadviezen die door de bomenwerkgroep zijn ingewonnen, omdat zij daarvan geen schriftelijke bewijzen heeft kunnen overleggen. Het Dagelijks Bestuur neemt eind november 2004 het advies van de ABB over: het verklaart het bezwaarschrift van de bomenwerkgroep ongegrond en laat het besluit tot afwijzing van de aanvraag tot plaatsing om de monumentale bomenlijst in stand.

XIII Stabiliteitsproef, noodkap en herplant
Naar aanleiding van de hoorzitting heeft de eigenaar een stabiliteitsproef door IBA Groenadvies laten uitvoeren. Dit bedrijf heeft op grond van deze proef geadviseerd de paardekastanje via een `noodkapprocedure' per direct te kappen. Het stadsdeel heeft voor de noodkap eerst mondeling toestemming gegeven en dit op 30 november 2004 schriftelijk vastgelegd. Reden: aantoonbaar acuut gevaar voor de veiligheid van personen en zaken als bedoeld in art. 7 li3 en 4 Bomenverordening Oud Zuid 2001. Het stadsdeel heeft aan de eigenaar geen verplichting tot herplant opgelegd. De eigenaar heeft echter in januari 2005 vrijwillig een paardekastanje aangeplant.   << sluit

Bomen en verbetering luchtkwaliteit
(Samenvatting presentatie Fred Tonneick (Plant Research, Universiteit Wageningen) voor Bewonersplatform Zuidas, 25 april 2005)
Planten en bomen vangen vervuiling af via de huidmondjes op de bladeren. De stoffen die afgevangen worden zijn : NOx , O3 , NH3 , SO2 , NO2 en VOS (vluchtige organische stoffen). Welke stoffen het best worden afgevangen hangt af van de soort boom en de bladersoort. Brede, dunne bladeren zijn zeer effectief. Bladeren met een dikke "huidlaag" vangen veel VOS weg. Bomen met ruwe, harige bladeren spelen een grote rol bij de depositie van fijn stof (PM10). Fijn stof is zeer schadelijk voor de gezondheid, hoe kleiner de deeltjes hoe dieper ze in de longen kunnen doordringen. Er is discussie of de huidige normen wel streng genoeg zijn.
Verontreiniging wordt het best bestreden met een beplanting van verschillende soorten bomen met verschillende bladeigenschappen. Deze moeten geplant worden in een open structuur, voor optimale windvanging, zgn. "poreuze windsingels".
In de Verenigde Staten is het aanplanten van grote aantallen bomen al jaren gebruikelijk in de strijd tegen luchtvervuiling in bepaalde gebieden. Bij een juiste toepassing kunnen bomen 15 tot 20 % reductie van PM10 geven, 10 % NO2 , 8% ozon.
Om dit doel te bereiken dienen er ontwerpen voor groenvoorzieningen te worden gemaakt die dit resultaat beogen. De plannen moeten worden uitgevoerd en onderhouden. Ambtelijke diensten moeten optimaal hiervoor gaan samenwerken. Bij bijvoorbeeld de zogenoemde hot spots ( plekken met een zeer hoge verkeersconcentratie) dienen bomen zodanig geplaatst te worden dat de lucht erdoor heen kan circuleren en niet wordt vastgehouden.

Aantallen gekapte bomen en verwijderd bosplantsoen 2003-2005
Een voorlopige inventarisatie door het Bewonersplatform Zuidas leverde op:
september 2003: 168 bomen en 21.068 vierkante meter bosplantsoen in deelgebied Gershwin
2003: 144 bomen, Mahlerlaan
2004: 80 bomen in de Kop van de Rivierenbuurt
2004: 360 bomen en 6.000 vierkante meter bosplantsoen langs de Europaboulevard in verband met de aanleg van de Noord/Zuidlijn.
september 2004: 11 bomen in de Fred. Roeskestraat ivm. aanleg persleiding DWR
november 2004: 20 bomen en 12.910 vierkante meter bosplantsoen voor waterberging in oksel A10
december 2004: 27 bomen De Boelelaan, terrein VUMC, ivm. bouw kankercentrum
december 2004: 20 bomen Mahlerlaan ivm. aanleg NUON-leidingen
februari 2005: De Boelelaan, terrein VU, 2 bomen ivm. nieuwbouw VU
februari 2005: De Boelelaan, terrein VU, 40 bomen ivm. nieuwbouw VU
maart 2005: 27 m2 bosplantsoen Beethovenstraat ivm. verlenging perron NS-station en 1 boom Drentestraat ivm. bouw NUON installatieruimte.

Totaal 873 bomen en 40.005 vierkante meter bosplantsoen zijn in de afgelopen 2 jaar verwijderd. Naar verwachting zullen de komende jaren nog meer bomen verdwijnen.

Onduidelijk beleid voor het gebied van de Zuidas
Veel bomen worden gekapt; een deel verdwijnt naar elders, zoals 13 platanen naar IJburg, 3 esdoorns naar de Bomenbank of zelfs een enkele boom naar Heerlen, nota bene de stad met relatief het meeste groen van Nederland. Er komen maar weinig nieuwe bomen voor terug: bijvoorbeeld op het Zuidplein en in de Mahlerlaan.
Voor de Zuidas is geen bomenplan. Het planten van bomen wordt per deelgebied aan de ontwikkelaar/marktpartij overgelaten.
Voor bewoners is niet duidelijk om hoeveel bomen het gaat. Het is moeilijk om aan informatie over kapvergunningen te komen. Die worden niet ter inzage gelegd op een voor bewoners toegankelijke plek, maar moeten worden opgevraagd bij een gemeentelijke dienst in Westpoort. Een totaaloverzicht van verdwenen en nieuwe bomen ontbreekt. De kapverordening die geldt voor de Zuidas dateert nog uit de jaren zestig. Herplant of compensatie voor gekapte bomen is hierin niet geregeld. Bomen worden soms al gekapt voordat er een bouwvergunning is, bijvoorbeeld in Gershwin of de Kop Rivierenbuurt.

Voor een tijdelijk kortlopend project zou het opleggen van een herplantplicht bij het verlenen van een kapvergunning toereikend zijn. Niet in de Zuidas, waar massaal gegraven wordt, op vele plekken tegelijk en vele lange jaren; zelfs als het Dok er niet zou komen.
Bij een langdurig en groot project als de Zuidas hoort een speciale regeling:
-Een bomenbeleid in de vorm van een BOMENBALANS
-Een nieuwe grootstedelijke BOMENVERORDENING

2 Bomenbalans
Wat is een bomenbalans?
Het BPZ stelt een bomenbeleid in de Zuidas voor op basis van een BOMENBALANS. Het principe van de bomenbalans is dat het totaal aantal bomen in een bepaald gebied gelijk moet blijven. Dit wordt geregeld via voorschriften bij de kapvergunning: voor elke boom die gekapt gaat worden moet een nieuwe boom geplant worden. In verband met de problemen met de luchtkwaliteit pleit het BPZ voor het planten van bomen die niet alleen mooi zijn, maar functioneel, dat wil zeggen: plant bomen die luchtvervuiling afvangen.
In principe moet die nieuwe boom in het project, dat de aanleiding vormt tot de bomenkap, terugkomen. Als dat niet kan, moet de herplant plaatsvinden in de omgeving van het project. In Haarlem wordt al enkele jaren gewerkt volgens het principe van de bomenbalans.

Inventarisatie van verdwenen bomen
Begonnen moet worden met een inventarisatie van alle gekapte bomen in de Zuidas, zodat duidelijk wordt hoeveel bomen we al kwijt zijn. De belangrijkste gebieden zijn: Mahler, Gershwin, VU, Drentestraat, Europaplein en de Kop Rivierenbuurt.

Inventarisatie van plaatsen waar bomen toegevoegd kunnen worden
Tegelijkertijd moet door stadsdeel en centrale stad een inventarisatie worden gemaakt van plekken in of rond de Zuidas waar bomen als compensatie toegevoegd kunnen worden. Dit gebied wordt het 'Zuidas bomen-gebied'. Het Bewonersplatform heeft al enkele suggesties van buurtbewoners verzameld.

Boom-armste dag
In de loop van 2005 wordt de 'boom-armste' dag vastgesteld. Na deze dag kan het aantal bomen in het 'Zuidas bomen-gebied' alleen maar toenemen. In elke kapvergunning wordt de bepaling opgenomen dat tot kap pas dan mag worden overgegaan als een gelijk aantal nieuwe bomen is aangeplant.

3 Nieuwe grootstedelijke bomenverordening
Waarom een bomenverordening?
Het BPZ pleit ook voor het opstellen en snel invoeren van goede bomenverordening voor de centrale stad. Veel stadsdelen, zoals Geuzenveld-Slotermeer, Oud-Zuid en ook ZuiderAmstel, hebben al zo'n verordening. De centrale stad werkt echter nog met een verouderde kapverordening, waarin veel zaken ter bescherming van bomen niet zijn geregeld. Deze kapverordening geldt voor de grootstedelijke gebieden, zoals de Zuidas. De Zuidas is niet zomaar een industriegebied, maar een 'hoogwaardig centrumstedelijk gebied'. Bij het hoge ambitieniveau past ook een zorgvuldig omgaan met bomen en groen. Het is hoog tijd dat de kapverordening wordt vervangen door een bomenverordening die meer bij deze tijd past.
De kapverordening van de centrale stad is verouderd.
Veel zaken ter bescherming van bomen zijn niet goed geregeld.
Veel stadsdelen hebben dit beter geregeld via een bomenverordening, bv. Oud-Zuid. De Zuidas is niet zomaar een industriegebied, maar een 'hoogwaardig centrumstedelijk gebied'. Bij het hoge ambitieniveau past ook een zorgvuldig omgaan met bomen en groen.

Belangrijkste punten voor bomenverordening
Het BPZ stelt voor dat de gemeente een nieuwe grootstedelijke bomenverordening opstelt naar voorbeeld van de bomenverordening van Oud-Zuid of de modelbomenverordening van de Bomenstichting. De belangrijkste zaken die geregeld zouden moeten worden, en die ontbreken in de huidige grootstedelijke kapverordening, zijn :
1) Bomenbalans via principe eerst planten, dan kappen
Volgens het principe van de bomenbalans dient in de voorschriften van een kapvergunning te worden opgenomen dat compensatie plaats moet vinden binnen het project of in de omgeving van het project. De herplant moet minimaal gelijkwaardig zijn.
2) Burgers beter informeren: vergunningaanvragen publiceren voordat de vergunning verleend wordt.
Nu worden bewoners pas via advertenties in het Amsterdams Stadsblad op de hoogte gebracht van een kapvergunning als het al te laat is, namelijk als de vergunning al is verleend. Bovendien vermeldt de advertentie niet om wat voor bomen het gaat en een specifieke omschrijving ontbreekt. Inzage is in Westpoort. Dit heeft tot gevolg dat bewoners zich vaak overvallen voelen door plotseling verleende kapvergunningen.
Het Bewonersplatform stelt voor dat aanvragen voor kapvergunningen eerst worden gepubliceerd en ter inzage worden gelegd op een toegankelijke plaats. Voordat besloten wordt over de vergunningaanvraag, kan iedereen gedurende vier weken na deze bekendmaking zijn zienswijze geven. Daarna wordt besloten over de kapvergunning. Zo is de procedure nu al in bijvoorbeeld Oud-Zuid en ZuiderAmstel.
3) Kappen pas na afloop van de bezwaartermijn
Volgens de huidige kapverordening kunnen belanghebbenden bezwaar maken tegen het verlenen van een kapvergunning. Om te voorkomen dat bomen al gekapt worden voordat belanghebbenden bezwaar kunnen maken, stelt het BPZ voor dat een kapvergunning pas van kracht wordt na het aflopen van de bezwaartermijn. Dit heet een 'standaardvoorschrift voor niet-gebruik'.
4) Kapvergunning pas na bouwvergunning in werking
Dit betekent dat de kapvergunning pas ingaat als er een bouw- of aanlegvergunning onherroepelijk is geworden voor het project waarvoor de bomen moeten wijken. Hiermee wordt voortijdige kaalslag van terreinen tegengegaan.
5) Bescherming monumentale bomen
De gemeente moet nog in 2005 een lijst aanleggen met monumentale bomen en pré-monumentale bomen, waarvoor geen kapvergunning wordt afgegeven (behalve in noodgevallen).
4 Verzoeken aan de stadsdeelraad:
  1 - Inventarisatie van de aantallen aanwezige, gekapte, geplante en nog te kappen bomen in de Zuidas.
  2 - Onderzoek naar mogelijke plaatsen voor het toevoegen van bomen in en rondom de Zuidas. Het Bewonersplatform heeft een lijst met suggesties opgesteld.
  3 - Bomenbalans. Een bomenbeleid voor de Zuidas volgens het principe "bomenbalans".
  4 - Bomenverordening. voor de Zuidas ter vervanging van de verouderde grootstedelijke kapverordening.
  5 - Duidelijke afspraken. over de verdeling van bevoegdheden tussen stadsdeel en centrale stad t.a.v. de bomen in de Zuidas.
  << sluit

Waar zoal gekapt wordt
In de Watergraafsmeer zijn vorig jaar in het kader van een sanering ongeveer tweehonderd vijftig bomen gekapt in het Polderweggebied. Hier lagen vroeger de oude gasfabrieken en de grond zou vervuild zijn. Ook langs de Noord-Zuidlijn vallen de bomen bij bosjes. Het bewonersplatform Zuidas heeft het afgelopen half jaar bijgehouden hoeveel bomen er gekapt zijn in een voormalig groengebied. Het loopt in de honderden. Met dergelijke grootschalige projecten kan bomenkap niet altijd worden vermeden. Wel zou er voor elke gekapte boom een nieuw exemplaar geplant moeten worden. Bekijken of de bomen kunnen worden behouden, is natuurlijk nog beter. En dan Amsterdam Noord. Op het oude Shell-terrein werden veel bomen gekapt in het kader van sanering. Ook hier zou sprake zijn van vervuilde grond. Met het oog op de volksgezondheid zouden bomen, waarvan de wortels diep de vervuilde grond insteken, weg moeten. Doekje voor het bloeden lijkt hier een oud stukje park met monumentale Iepen. Dat mag blijven van het stadsdeel.

Dreigende bomenkap afgeweerd
Enkele jaren geleden naderde een herprofilering van de Bilderdijkstraat en de Eerste Constantijn Huygenstraat in Oud West. Uitgangspunt hierbij was om de monumentale Iepen te behouden. De politiek heeft echter besloten om de bomen te kappen ten gunste van een vrij liggend fietspad. Na dit besluit is het verzet door bewoners in alle hevigheid losgebarsten. Dit soort acties geven een heel duidelijk signaal af aan de politiek en blijven veelal niet zonder gevolgen. Een voorbeeld hiervan was te zien in de Czaar Peterstraat in de Spaarndammerbuurt. Het stadsdeel wilde de majestueuze bomen, die cultureel historisch belangrijk zijn voor de straat, kappen in verband met de aanleg van een tram-baan door de straat. De bewoners hebben een zwaar gevecht gevoerd wat uiteindelijk resulteerde in een capitulatie van het ambtelijke apparaat. De tram is er gekomen maar de bomen zijn blijven staan. Dan is er nog het BP terrein in het Westerpark. Ook hier is bomenkap afgewend. Zelfs de Flora en Fauna wet werd in de strijd geworpen. En met succes. De groene strook met populieren mocht blijven staan.

Kapverordening of Bomenverordening.
Deze termen zijn al een aantal keren gevallen. Wat is nu precies het verschil tussen een kapen een bomenverordening? Toen Amsterdam nog niet opgedeeld was in stadsdelen bestond er de kapverordening. Een lokale verordening waarin geregeld wordt wanneer en hoe een boom gekapt kan worden. Deze kapverordening kende een bezwaarschriftfase voor directe belanghebbenden. Nadat de stadsdelen hun intrede deden, is deze verordening op een aantal plaatsen verder ontwikkeld en uitgebreid. Dit op verzoek van bewoners en ter verdere bescherming van de bomen in de stad. Zo verwerd de kapverordening tot een bomenverordening.
In een bomenverordening wordt gesproken over o.a. snoeien, bescherming van monumentale bomen en compensatie van de waarde van een boom bij kap. Als allerbelangrijkste moet echter genoemd worden de fase van de zogenaamde 'extra zienswijze' waarbij iedereen zijn mening mag geven over een voorgenomen kap. Stadsdelen met een dergelijke bomenverordening zijn Stadsdeel Amsterdam Noord en Oud Zuid.
Stadsdeel ZuiderAmstel en stadsdeel Centrum hanteren nog steeds de oude kapverordening van de Centrale Stad. Op 25 maart 2005 presenteerde het Bewonersplatform Zuidas een voorstel voor een beter bomenbeleid in de vorm van een Bomenbalans Zuidas. Zij pleiten voor een nieuwe grootstedelijke bomenverordening waarbij compensatie voor grootschalige kap en communicatie naar burgers beter geregeld wordt. Hierdoor zou beleid ten aanzien van bomenverordeningen in de hele stad gestroomlijnd en verbeterd worden. Een stap in de goede richting om het nodige evenwicht te herstellen.

Meer weten?
Voor meer informatie kunt u kijken op: www.bomenridders.nl en www.iepenmoeten-blijven.nl
Voor vragen over de Zuidas kunt u een mailtje sturen naar Bewonersplatform Zuidas. bpz@wocbuitenveldert.nl.
Vragen aan de bomenconsulent van de gemeente Amsterdam kunt u stellen via: bomenconsulent@dro.amsterdam.nl   << sluit

Voordelen van het model
MCA heeft het verkeersmodel samen met de Vereniging Vrienden van het Rembrandtpark (VVR) en de Verkeersgroep Westelijke Tuinsteden als alternatief voor de ontsluiting van het Andreasterrein ontwikkeld. Dit model heeft een aantal voordelen. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van het bestaande wegennet. Ook vermindert het sluipverkeer ten opzichte van het model van het stadsdeel Slotervaart. Bovendien wordt het Rembrandtpark gespaard, doordat een afslag van de Lelylaan niet hoeft te worden aangelegd. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan het grote belang van groen binnen de voortgaande stedelijke verdichting.
Achtergrond
Slotervaart had eerder besloten om een verkeersweg door het Rembrandtpark aan te leggen. De nieuwe afslag van de Lelylaan dient als ontsluiting voor een te bouwen woning - en kantorencomplex op het Andreasterrein. Er zijn een aantal verkeersmodellen bestudeerd en doorgerekend, maar het ontzien van het park heeft bij geen enkel model een rol gespeeld. Slotervaart heeft tot nu toe niet gezocht naar alternatieven waarbij dit waardevolle stuk stadsnatuur kan worden behouden.  << sluit

Taxichauffeur is de 41-jarige Regina Jansen, in de Achterhoek vindt ze feilloos de weg. Door kachelen, de blik op het asfalt. Een nuchtere tante, van wie haar passagiers niet vermoeden dat ze ontelbaar veel vriendjes langs de weg heeft staan. Mooie en lelijke, dikke en dunne, kromme en kaarsrechte, lange en kleine. Vriendjes die ze zwijgend groet 'tot later', vriendjes voor wie ze het liefst abrupt op de rem zou trappen.
Vriendjes van hout
De Terborgse is een bomenfreak. Nee, nadrukkelijk geen prinses Irene-adept die tegen het schors oreert, Regina Jansen zweeft niet boven het mos: "Ik praat niet tegen bomen, een boom is geen mens. Een boom zegt niks terug." En voor de goede orde: ze heeft een vriendje van vlees en bloed. Tegen wie ze wél praat, ook al "heeft hij niks met bomen". Schrijver Adrie Beyen moest haar overhalen, overreden, om haaf relaas te doen in het boek 'Mensen verhalen over bomen'. Omdat het voor Regina Jansen bijna niet in woorden te vatten is wat die diepgewortelde bomenliefde behelst: "Jeetje, wat moet ik erover zeggen. Bomen stralen energie uit. Als ik er onder zit, ontspan ik me, denk ik nergens aan, laat ik de dagelijkse dingen achter me. Als ik me niet lekker voel, pept zo'n boom me op, ik word er vrolijk van. Dan denk ik, wat maakt het uit, wat zou ik me zorgen maken. Lopend door het bos kan ik het leven beter aan. Ik las elke maand wel een bomendagje in.
Eigen wereldje
Ze put er levenskracht uit. "Als kind had ik al wat met bomen. Daar kon ik me lekker onder verschuilen, zat ik in mijn eigen wereldje, vooral onder de treurwilg. In de puberteit raakte ik het kwijt, maakte ik me alleen maar druk over mijn uiterlijk. Toen leek het ondenkbaar dat ik ooit van mijn leven zónder oorbellen de deur uit zou gaan... En kijk nu eens", wijst ze met een glimlach op haar kale oorlellen. De hormonendwaasheid verdween na die periode als bij toverslag, de ontrouw aan de bomen was van korte duur. De 45-jarige Adrie Beyen, tekstschrijver, communicatie adviseur en uitgever ontdekte haar liefde voor bomen op pijnlijke wijze. "In het bosrijke Zeist, pal tegenover mijn huis, werd een rijtje berken geveld. Verderop moest een beuk het veld ruimen voor een parkeerplaats. Ik miste ze, de bomen die ik nooit bewust had zien staan." Beyen verhuisde hoopvol naar de groene Betuwe: "Om daar in de herfst te ontdekken dat alle bomen werden gekortwiekt, net als de appelbomen. Een es, een linde, ik zag niet eens meer wat voor een boom het was. Alle takken waren geamputeerd tot stompjes. Wat een rotgezicht." Pas in het Achterhoekse Geesteren kwam ze thuis, misschien meer nog vanwege die prachtige eiken in de voortuin dan om het pittoreske boerderijtje zelf. "Hier heb ik ontdekt dat élke boom bloeit. De eiken, de elzen, de berken, de essen." "Bomen inspireren, al wandelend borrelen de ideeën op." En dat resulteerde in het boek waarin ze mensen aan het woord laat over hun bomenliefde. Geen belerend boek over Het Nut van De Boom als Zuurstofleverancier/Houtproducent/ Voedselverstrekker. Maar over een boswachter die lyrisch is over de linde, een kunstenares die uitsluitend knotwilgen tekent, de adviseur die onderweg altijd blij is om die grote eik midden op de snelweg bij Ulvenhout weer te zien. Een stel dat een hoge hypotheek afsloot zuiver om die majestueuze beuk in de tuin. Beyen portretteerde de ict-er, de accountant, de huisarts, de boekbinder, de hovenier en de scholier. Een bont gezelschap, met maar één gemeenschappelijke noemer: bomenliefde, Voor die éne appelboom in de ouderlijke tuin, waar je als kind zo fijn in kon klimmen, voor coniferen, voor de stadsplataan, voor de pleisterplaatsen van vleermuizen of witte wieven.
Bijlmer
Bomen die er al voor onze geboorte waren, en er misschien nog staan als wij al lang onder groene zoden zijn verdwenen. In de Amsterdamse Bijlmer ontstond na de ramp een spontaan monument bij 'de boom die alles zag'. Adrie Beyen wijst op de tak die haar raam verduistert: "Die leilinde is 200 jaar oud. Wat moet die niet allemaal hebben gezien, wat zou-ie me kunnen vertellen over vreugde en verdriet...?" Andersom laat de mens zijn geschiedenis ook na in bomen. Regina Jansen: "Als ik hartjes en namen in een stam zie, met een datum van decennia terug, dan vraag ik me altijd af of die twee nog bij elkaar zijn." Magisch is de aantrekkingskracht van bomen. Regina Jansen heeft niet één favoriet, maar wel een speciale vriend: "Een fijnspar, met zo'n hoge stam. Een jaar of 40, 50, niet zo oud. Ik dwaalde door het bos, kwam hem tegen, keek omhoog en hij riep me. Nu zit ik graag een poosje aan zijn voeten. Soms wordt mijn blik naar een boom toe gezogen, die ene wel, niet die andere die ernaast staat. Die ene roept me." Verontschuldigend: "De meeste mensen snappen het niet, die zeggen 'doe 's normaal' of 'laat die Jansen maar kletsen'." Van de vlekken op de bast van de plataan kan ze genieten. Beuken vindt ze prachtig. "Het zijn maanbomen. Het sap stroomt 's nachts omhoog, precies andersom dan bij zonnebomen. Die hebben een open kruin waardoor het daglicht op de stam valt", verduidelijkt ze. "Ooit ben ik midden in de nacht, met volle maan, over het hek van een begraafplaats geklauterd om onder een stokoude beuk te gaan zitten. Ja, een beetje luguber, maar ik wilde die energie voelen. Het stelde een beetje teleur dat het niet veel anders voelde dan overdag." Het bos lokt haar: "Zelfs een stervende boom, met paddestoelen erop, is mooi. Als-ie het tenminste zelf mag doen. Als ik om-gekapte bomen in 'mijn' bos zie, doet dat zeer. Dat maakt me verdrietig. Verdorie, mijn vriendje. Hoe moet een boom zich voelen als hij zijn buurvrouw ziet vallen.'' Ze popelt om een bezoek te brengen aan de Kabouterboom in Beek-Ubbergen. Een dikke tamme kastanje met een holle stam en spleten in de voet. Kinderen in de buurt groeien al decennia op met het verhaal dat daar de kaboutertjes wonen. "Onverlaten hebben de boom in januari in de fik gestoken. Zo zinloos. Maar ik heb gehoord dat hij het redt. Ik hoop het, als je daaronder staat geloof je in magie, in elfjes en kabouters."
Kleuren
Bomen over bomen. Over de schaduw van het ritselende bladerdak in de zomer, de bloesem in de lente, de herfstkleuren, de kale takken in de winter. De voorboden van de lente zijn er, de bomen staan op uitbotten. Maar het favoriete seizoen van de taxichauffeur is de herfst. "Als de blaadjes vallen zie je meer van de boom, van de stam en de takken. De kleuren zijn dan mooier, het ruikt zo heerlijk en het is lekker om met je laarzen door de bladeren te lopen."Adrie Beyen tekent voor de winter: "Met die lage zon in de namiddag zie je de kleuren van de stammen zo goed. Paars, oranje, geel, het hele palet. De berkschorsen die dan knalwit zijn. De blaadjes van de knot-els die al zichtbaar zijn als zwarte knopjes. Een boom is niet alleen maar groen en bruin." Tijd voor een ommetje. Langs de metershoge perenboom, langs knotwilgen, langs beuken met grillige vergroeiingen. Regina Jansen kijkt als Alice in Wonderland om zich heen. "Niet afbreken", klinkt het in koor als de fotograaf, nog wel getooid met een fraaie bomennaam, gehinderd wordt door een twijg. Adrie Beyen geniet: "Ik wandel en bewonder en verwonder me. Bewonder hoe de bomen het jaar doorstaan, verwonder me over een draaiing in een tak, een gat waar een poeltje in zit, takken die over elkaar heen groeien. Knotwilgen die op gedrochten lijken, oude gebogen mannetjes. Als ik een boom zie met een rare bobbel of knoest, dan vraag ik me af hoe die daar gekomen is." "Populieren zijn geënt, ja, een soort klonen. En ergens langs een snelweg staat een rij populieren met allemaal dezelfde zijtak dezelfde kant opwijzend. Dat is toch prachtig." Twee vrouwen die het worst zal wezen hoe de bomennamen in het Latijn luiden: "Dat zoeken we op", klinkt het eensgezind. Ten afscheid zegt Regina Jansen het met aandrang: "Doe het nou, ga nou eens gewoon lekker onder die beuk zitten, joh..."  << sluit

Autorijden is voor de verandering een keer goed voor het milieu. Leasemaatschappij Terberg gaat bomen planten ter compensatie van schadelijke uitlaatgassen. Hoe meer kilometers, hoe meer bomen Terberg plant. Dat plan is onderdeel van Greenlease, de gisteren gelanceerde 'groene' leasevorm van Terberg. Auto's en vrachtwagens zorgen in Nederland voor ongeveer 20 procent van de CO2-nitstoot en zijn bovendien verantwoordelijk voor de snelste groei van deze uitstoot, zo blijkt uit de nota Mobiliteit van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Het ministerie heeft als doel om op de langere termijn, tussen 2030 en 2050, de schadelijke effecten van autorijden terug te brengen naar nul. Ook van Brussel moet, zeker sinds het verdrag van Kyoto, de hoeveelheid schadelijke uitlaatgassen omlaag. In februari besloot de Europese Commissie dat alle nieuwe personenauto's een milieuilabel krijgen, waaraan te zien is hoe milieuvriendelijk de auto is. In Hinterland vormen de 7K0.00O lease-auto's die er volgens branchevereniging VNA rondrijden een substantieel deel van het wegverkeer. En leasemaatschappijen worden milieubewuster. Zo belooft liet gisteren in Utrecht geïntroduceerde Greenleasc een milieubewuste leaseaanpak, met zuinige auto's, zuinigere automobilisten én meer bomen. Terberg Leasing, dat met bijna 21.000 contracten een van de tien grootste leasemaatschappijen van Nederland is, werkt voor Greenlease samen met overheidsagentschap Senter Novem en Business for Climate, een organisatie die zich inzet voor milieubehoud. Greenlease is volgens hen gestoeld op drie ideeën. Om te beginnen maakt Greenlease gebruik van auto's met een milieulabel, die tot 30 procent minder CO2 uitstoten dan de gemiddelde auto. Dit zijn onder andere hybride modellen van Toyota en Honda, die zowel met verbranding als elektromotor rijden. Verder moeten toekomstige bestuurders van deze zuinige auto's zelf ook zuiniger gaan rijden. Klanten krijgen hiervoor een cursus. Volgens Senter Novem, dat hiervoor ook een campagne voert, is Greenlease de eerste leasevorm die zuinig rijden op deze wijze stimuleert. Het derde uitgangspunt is bomen planten. Hoe meer COZ de auto's produceren, hoe meer bomen Business for Clirnate gaat planten. Business for Climate is onderdeel van Face, een stichting die bossen beheert en aanplant in binnen- en buitenland, ter compensatie van schadelijke uitlaatgassen. Op dit moment heeft Face 55.000 hectare bos in beheer. Via Internet kunnen Greenleasers in de gaten houden hoeveel COZ hun auto uitsloot. Terberg-directeur Jan van Delft denkt dat op deze manier zuinig rijden ook een spelelement bevat. "Je probeert jezelf natuurlijk steeds te verbeteren." Bomen planten is niet gratis. Greenlease-gebruikers krijgen een bankpasje waarmee her brandstofverbruik wordt bijgehouden. Bij het tanken betalen pashouders een bedrag bovenop de benzineprijs. Volgens Van Delft zullen klanten hierdoor niet afgeschrikt worden. "Het bedrag valt terug te verdienen door het lage brandstofgebruik van de auto's en het nieuwe zuinige rijgedrag." Bovendien bestaat de doelgroep volgens hem uit bedrijven met maatschappelijke verantwoordelijkheid. "Zorg voor het milieu is nu uit de sfeer van de geitenwollen sokken." Ook Leaseplan, de grootste leasemaatschappij van Nederland (en ter wereld), houdt zich volgens directievoorzitter Peter Verkuyl actief bezig met het milieu.Leaseplan probeert volgens Verkuyl zelfs het aantal kilometers dat klanten in de auto rijden te beperken door andere vormen van ver voer aan te bieden. Greenlease is niet het enige milieuvriendelijke initiatief inde autobranche. Zo verhuurt Green-wheels auto's op abonnementsbasis. Deze roodgroene auto's staan 34 grote steden in Nederland geparkeerd. Alumnus kunnen die via Internet vinden en reserveren.'  << sluit

De auto laten staan is voor veel mensen echter nog steeds geen optie. Dus zou het helpen ter compensatie bomen te planten, die tijdens de groei CO2 opslaan. Een dergelijk idee bestaat al langer, maar kwam nooit goed van de grond. Dit moet veranderen nu een grote leasemaatschappij zich over het concept ontfermt. Sinds kort maakt Terberg Leasing, dat een wagenpark van 21 duizend auto's in beheer heeft, reclame voor 'Greenlease'. 'Hoewel het sommigen zo in de oren zal klinken, is het is beslist geen alternatieverig product', zegt Van Delft. 'De leaseprijzen van Greenlease zijn marktconform. Wij bewijzen dat milieubewust autorijden niet veel geld hoeft te kosten.' Het principe is simpel. Net als bij wasmachines heeft de overheid auto's ingedeeld op basis van verbruik. Greenlease-klanten kunnen kiezen uit auto's met het energielabel A, B of C. Genoemde categorieën zijn auto's die - althans in hun klasse - zuiniger zijn dan gemiddeld. Dat wil niet zeggen dat iedereen in een Toyota Prius moet gaan rijden. De keuze is ruim: de calculator op Greenlease.nl vermeldt 212 modellen van 24 merken: van een Smart-cabriolet tot een BMW 523i. Alle rijders van Greenlease krijgen vervolgens een eenmalige cursus in Het Nieuwe Rijden. Door onder meer tijdig te schakelen en gas terug te nemen kan het brandstofverbruik zo 5 tot 25 procent dalen. De derde stap is het planten van bomen, afhankelijk van het aantal gereden kilometers. Greenlease garandeert dat het uitgestoten CO2 volledig wordt gecompenseerd. Bij twintigduizend kilometer per jaar verstookt een Audi A4 2.0 bijvoorbeeld het equivalent van een bos van 190 bomen. Een Volvo V50 1.8 is goed voor 174 bomen. Het bos wordt overal ter wereld aangeplant, via de stichting Business for Climate. Dit is ook de drijvende kracht achter Cooldriving en Coolflying, concepten waarmee duizenden particulieren en zakenreizigers hun CO2-uitstoot compenseren door te betalen voor jonge boompjes. 'Het bos blijft gegarandeerd 99 jaar staan', verzekert Denis Slieker, directeur van de stichting. Greenlease en Cooldriving passen in een reeks initiatieven om milieuvriendelijker te reizen en te consumeren. In de laatstgenoemde categorie valt de Green-card, een Visa-creditcard die is bedacht door een telg uit de Philips familie. Inmiddels gebruiken twintigduizend Nederlanders deze creditcard, die zonder meerkosten voorziet in CO2-compensatie. De overheid geeft geen subsidie op groen leasen. Terberg-directeur Van Delft verwacht niet dat hij in de aanloopfase veel winst zal maken. 'Dat komt pas bij de grotere volumes.'  << sluit

Dat het niet om kleine aantallen gaat, bleek deze maand nog. Zo gaf de gemeenteraad toestemming voor het kappen van ruim 900 bomen op het Andreasterrein en het aanpalende Rembrandtpark. Hier worden nieuwe woningen gebouwd en er komt een weg te liggen.
Aan de westkant van de Nieuwe Leeuwarderweg in stadsdeel Noord begon vorige week de kap van in totaal 500 bomen. Het groen moet wijken voor de aanleg van de Noord/ Zuidlijn.
Ook bij het Europaplein in ZuiderAmstel staan honderden bomen op de nominatie om te verdwijnen, onder meer vanwege de aanleg van het nieuwe musicaltheater van Joop van den Ende.
Op de Bilderdijkstraat in Oud-West gaan binnenkort tientallen metershoge exemplaren tegen de vlakte voor de aanleg van nieuwe parkeervakken en fietspaden, zo besloot de stadsdeelraad enkele weken geleden.

Aantallen
"Alles bij elkaar gaat het om gigantische aantallen", reageert directeur Erwin Knijnenburg van het Milieucentrum Amsterdam. Volgens de organisatie moet de gemeente meer moeite doen om het door bewoners zo gewaardeerde groen te behouden.
"Wij zijn echt niet altijd tegen het kappen van bomen. Ook het bouwen van nieuwe woningen is belangrijk. Maar het lijkt nu veelal op: 'vraag een kapvergunning aan en gooi vervolgens alles plat'. Dit terwijl er genoeg mogelijkheden zijn om oude bomen binnen nieuwbouwprojecten te behouden", aldus Knijnenburg.
Met het verdwijnen van steeds meer groen, zwellen ondertussen ook de bewonersprotesten aan. De hoofdstad kent inmiddels tientallen protest- en buurtgroepen die -zonder al te veel succes - bezwaarschriften bij de gemeente indienen.
Overigens compenseert de gemeente het verlies aan groen bij sommige projecten door -wanneer alle werkzaamheden zijn afgerond - nieuwe, jonge bomen aan te planten. Volgens het milieucentrum zou dit stelselmatig moeten gebeuren.   << sluit

Als je dan het artikel leest wordt je nogal teleurgesteld want Bram de Klerck schrijft over een heleboel zaken die te zien zijn op schilderijen maar niet een keer komt er een boom ter sprake. Wel hoe een landschap als een christelijk symbool werd gezien. Daarvoor schilderde men alleen maar godsdienstige onderwerpen, een landschap was iets heel nieuws met toch maar een christelijke betekenis want dat was men gewend.
Is Brams artikel ingekort en is het gedeelte van de tekst waarin een boom beschreven staat weggevallen? Per mail stel ik de redactie van de krant de vraag waarom deze titel gekozen is. Ik ben benieuwd of ik antwoord krijg op mijn late vraag.

Dan moet ik zelf iets bedenken en gaat mijn fantasie met me op de loop. Als een boom dan geen toeval is, wat dan wel? Ik kan van alles bedenken maar laat ik het simpel houden. Staat hij er om ons een plezier te doen of is het een vanzelfsprekende stoffering bijvoorbeeld in de stad. Soms krijg je de indruk dat mensen er zo over denken. Inderdaad worden in de stad de bomen door de dienst groenvoorziening geplant, niks toevallig. Bij de de deelraden wordt er zelfs over nagedacht welke bomen geschikt zijn voor smalle en brede straten.
Als een boom in de herfst zijn bladeren verliest dan vinden mensen in mijn straat dat lastig. Wat een rommel. Inderdaad de binnentrap ligt op een gegeven moment vol met bladeren die we naar binnen lopen. De straat wordt ook niet zo vaak meer geveegd als vroeger, lijkt het wel. Toch kan ik het hebben die bladeren in de herfst, ik hou er zelfs wel van. Deze week ga ik met een collega-bomenridder in het Gooi wandelen om naar de herfstkleuren te kijken in het bos. En stiekem hoop ik dat niet alles er afgewaaid is.
De boom die voor mijn raam staat is een haagbeuk waar in het voorjaar een stel houtduiven komt nestelen. Af en toe komen ze nu nog even kijken of alles in orde is. Voor mij is mijn boom geen toeval maar een bron van genoegen om naar te kijken en om van te houden.  << sluit

Wat moet je doen als er ineens in binnentuinen bomen worden gekapt of rigoureus gesnoeid? Is er nog iets te doen tegen uitbreidingen van het stedelijk dak (bebouwing binnentuinen)?
Wat zijn je rechten tegenover je buren als je overlast hebt van hun bomen? Wie is verantwoordelijk voor het onderhoud of de snoei van bomen in binnentuinen?
We hopen u op weg te helpen in de regelgeving van Amsterdam Oud Zuid aangaande bomen.

Bomenridders Amsterdam Oud Zuid
De Pijp 020 400 45 03 Lilian Voshaar
Vondelpark 020 662 82 37 Anna Schoemakers
Zuid-West 020 662 03 89 Roy Slaterus   << sluit

'Gewone' bomen
De gang van zaken bij 'gewone bomen' is als volgt:
1. iemand (de eigenaar van de grond of zijn/haar gemachtigde) dient een aanvraag in om een boom te kappen.
2. het stadsdeel publiceert de aanvraag in haar Stadsdeelkrant.
3. de aanvraag ligt vier weken ter inzage.
4. je moet binnen die vier weken een zienswijze indienen (mondeling of schriftelijk)
5. het stadsdeelbestuur neemt - met inachtneming van de zienswijzen - een besluit (kapvergunning of weigering)
6. tegen dit besluit kun je bezwaar maken binnen zes weken
7. de Algemene Bezwaar- & Beroepscommissie stelt na het verstrijken van die zes weken een zitting vast, waarop je je standpunt nogmaals kunt duidelijk maken.
8. gedurende de hele periode (publicatie, inzageperiode tot en met de uitspraak van de commissie) mag de boom niet gekapt worden.*
9. aan de vergunning wordt altijd de voorwaarde verbonden dat in het broedseizoen (15 maart tot 15 juli) geen nesten van vogels mogen worden verstoord.
10. als je het met het besluit van de commissie niet eens bent kun je in beroep gaan bij de rechtbank. Omdat deze procedure geen zogenaamde schorsende werking heeft, moet je om kap te voorkomen een voorlopige voorziening aanvragen. Dit betekent dat je een kort geding aanspant bij de president van de rechtbank. Daar zit dan wel een prijskaartje aan van ruim 100 Euro. Dit geld krijg je alleen terug als je het kort geding wint.


Voor de goede orde: een boom is pas een boom als hij op 1.30 m. boven de grond een doorsnede heeft van 10 cm. of een omtrek van 30 cm.

Monumentale bomen
Sinds 2001 is er in ons stadsdeel een nieuwe bomenverordening van kracht.
Monumentale bomen mogen in beginsel niet gekapt worden. De commissie monumentale bomen, die moet beoordelen of een boom op de lijst mag en adviseert over eventuele kap, is vorig jaar ingesteld. De lijst die het stadsdeel hanteert is echter sterk verouderd (± 1980) en zal actueel gemaakt moeten worden. 'Belanghebbenden' mogen monumentale bomen voordragen voor de lijst. Het Dagelijks Bestuur van het stadsdeel beslist hierover, na het inwinnen van advies bij de adviescommissie.
Wie wel of niet als belanghebbende wordt beschouwd, is nog niet helemaal duidelijk. In de bomenverordening staat dat de adviescommissie bij het uitbrengen van haar advies ''verenigingen of stichtingen die de bescherming van bomen tot hun statutaire doelstelling hebben" kan raadplegen.

Wie wil er meedoen?
Er zijn altijd oren en ogen tekort om de omgeving in de gaten te houden. Een boom kappen is zo gebeurd en snelle actie is een voorwaarde. Verleden week nog moest de politie een zonder vergunning gekapte boom opmeten om te bepalen of er illegaal gekapt was en dat wordt een beetje moeilijk als hij in stukjes gezaagd op de grond ligt. Een aantal mensen heeft al te kennen gegeven zich actiever te willen bemoeien met de bomen in ons stadsdeel.
Als nou per buurtje van ons stadsdeel één iemand de bomen in de gaten houdt, dan hebben we al een netwerk dat veel goed kan doen. Die persoon bekijkt bijvoorbeeld de voorgenomen vergunningen of er in zijn/haar buurtje iets staat te gebeuren en komt desgevraagd in actie. Dat betekent dus niet dat het u elke week tijd kost, maar dat er wel bomen door gered kunnen worden.

Kortom: als de bomen u lief zijn en u heeft daar wat tijd voor over, meldt u dan aan bij
De Pijp 020 400 45 03 Lilian Voshaar
Vondelpark 020 662 82 37 Anna Schoemakers
Zuid-West 020 662 03 89 Roy Slaterus  << sluit